از ابتدای سال 1391 پیش بینی سالی سخت با توجه به افزایش تحریمها و دخالت خارجی در اقتصاد کشور را کردیم و بحمداله توانستیم از این پیچ تاریخی اقتصاد کشور عبور کنیم . هم اکنون که دو ماه به پایان سال باقی مانده می توانیم ادعا کنیم که داریم به انتهای این پیچ می رسیم . احتمال اینکه در این دوماه نیز اتفاق خاصی بی افتد کمتر امکان پذیر می باشد . هم اکنون مهمترین مطلبی که در عرصه اقتصاد مطرح است ، چگونگی تدوین بودجه سال 1392 می باشد . به نظر من حال که کشور توانست سال 1391 را بخوبی طی نماید ، راه برای تدوین بودجه بدون درآمد نفتی برای کشور فراهم شده و اقتصاد ایران در حال ورود به عرصه جدیدی از فعالیت خود می باشد . بالاخره تلاش دولتهای گذشته و کنونی به نتیجه رسیده و اقتصاد غیر نفتی جای اقتصاد نفتی را گرفته و لزوم اجرای سیاستهای پولی و مالی جدید برای ادامه روند کنونی به خوبی احساس می گردد . رابطه اقتصادی و سیاسی کشور با سایر کشورها از این به بعد باید براساس این اصل قرار گیرد که مبادلات پایاپای برای خرید و فروش کالا و خدمات به صورت مناسب باید باشد و در این راه نیز کشورهای دیگر باید از خرید کالا و خدمات ایرانی استقبال نمایند . دیگر دنیا نباید به ایران به عنوان یک کشور تک محصولی بنگرد . دعواهای سیاسی بین ایران و غرب برسر مسائل هسته ای نیز پایانی نداشته و به حاشیه خواهد رفت . سال 1392 را باید سال شکوفایی اقتصاد ایران در عرصه بین المللی دانست و راهکار های اقتصاد اسلامی را برای کشورهای دیگر باز گو نمود .
از زمانهای دور مرسوم بوده که کشاورزان در نصف سال کار میکردند و نصف دیگه سال را به کارهای دیگر می گذراندند. حالا اگر کسی این ادعا را بکند که کشاورزان به دلیل دریافت یارانه دیگر تمام وقت کار نمی کنند و پاره وقت به سر کار می روند ! به نظر من یک کمی بی انصافی در خصوص قانون هدفمندی یارانه ها نموده است . البته من قبلا هم گفته ام که اجرای این قانون و تورم حاصل از آن برای اقشار مختلف جامعه با هم متفاوت بوده و بیشتر افراد ضعیف از اجرای آن خوشحال می گردند ، که این موضوع نیز بخاطر سطح متفاوت زندگی در شهر و روستا می باشد . ولی مگر یک کشاورز که سه فرزند هم داشته باشد و ماهی مثلا 250 هزار تومان یارانه بگیرد ، می تواند بگوید با همین میزان درآمد و نصف روز کار کردن ، زندگی ام تامین می شود . پس مشکل کم کاری کشاورزان را اگر تغییرات فصلی ندانیم ، باید به دنبال این باشیم که دستمزد کارگران افزایش یافته و برای کارفرما استفاده از نیروی کار ایرانی به صرفه نبوده و به استفاده از نیروی کار خارجی ( افغانی ) اقدام می کند . پس به نظر من اگر می خواهیم مراحل بعدی اجرای قانون هدفمندی یارانه ها را اجرا نکنیم ، بهتره به همان مشکلات افزایش میزان تورم و تحریم های موجود بپردازیم و از افزایش رفاه کارگران و ... دم نزنیم . البته همانطور که گفتم اجرای آن همانند اجرای طرح مسکن مهر به نفع قشر ضعیف جامعه بوده و کمک حال آنان خواهد بود . اگرمجلسیان نیز منتظر کاهش میزان قیمت ارز می باشند ، باید به دنبال افزایش صادرات غیر نفتی و ارائه ارز حاصل از آن در اتاق مبادلات ارزی باشند .
بحث آلودگی هوای تهران که از قبل هم به خاطر مصرف بالای سوخت خودروهای وطنی وجود داشته ، هم اکنون نظرها را به افزایش استاندارد خودروها از یورو 2 به یورو 4 معطوف نموده است . البته همین موضوع یعنی وابستگی بیشتر کشور به خارج ! که نه تنها خودروسازان بلکه بیشتر مردم هم به این موضوع نمی خواهند تن دهند . اگر یک بررسی از طرحهای خود رو سازان دنیا انجام دهیم ، خواهیم دید که دنیا اصلا در حال تغییر سوخت خودروها از بنزین و گازوییل به گاز و خورشید و هیدروژن و ... است و هم اکنون خودروهای برقی آهسته آهسته جایگاه خودشان را دارند پیدا می کنند . بعد ما تازه می خواهیم تکنولوژی چند سال پیش اروپا را با قیمتی گزاف وارد کنیم و با افزایش تعداد خودروها در چند سال آینده و افزایش آلودگی هوا دوباره به فکر وارد کردن تکنولوژی یورو 5 و یورو 6 و ... نماییم . خوب بعد از 50 سال از ساخت خودرو هم می گوییم : چطور موشک به فضا می فرستیم ولی خودرو را نمی توانیم بسازیم ؟! که جوابی جز این ندارد که در ساخت موشک به تکنولوژی دیگران چشم داشتی نداشته و خود آن تکنولوژی را به دست می آوریم . تاکنون طرحهای مختلفی برای ساخت خودروهای برقی و هیبریدی و ... در کشور ارایه شده که تاکنون اهمیتی به این طرحها داده نشده و در حد همان طرح باقی مانده است . اگر خودروسازان و دولت به این نتیجه برسند که وقت استفاده از این طرحها فرا رسیده و برای کاهش آلودگی هوا و البته تولید بیشتر خودرو می بایست اقدام کرد ! مطمئن باشید که حتما اینکار صورت خواهد گرفت . حالا فعلا بخاطر چند روز آلودگی هوا در سال و تعطیلی ادارات و مدارس که موجب خشنودی کوچک و بزرگ می شود که نباید تن به این سرمایه گذاریهای سنگین داد .
بحث های پیش آمده میان دولت و مجلس کار را به اینجا رسانده که برای اجرای طرحهای اقتصادی ، نظر مردم را جویا شویم ! اینکه 75 میلیون ایرانی با تفاوت های زیاد در سطح زندگی آیا می توانند نظرات کارشناسی در خصوص مسائل کلان مملکتی را بدهند ، خود می بایست مورد واکاوی کارشناسان قرار گیرد . ولی یک چیز باعث شده که رئیس جمهور را به فکر ارائه این طرح بیاندازد . کارهایی که تاکنون توسط دولت انجام شده بیشتر مورد توجه افراد کم درآمد جامعه قرار گرفته و باعث دلخوری دیگر مردم شده است . اگر تورم و گرانی را شما از فردی که در روستا زندگی می نماید سوال نمایید ، شاید آنقدری که مردم شهر نشین از آن رنجورند ، نرنجیده باشد . سطح زندگی افراد در جامعه با یکدیگر متفاوت بوده و گرانی را از جنبه های مختلف آن مورد توجه قرار می دهند . البته مسائلی که در سطح کلان برای کشور ما به وجود آمده خارج از توان افراد عادی برای اظهار نظر بوده و در مصاحبه هایی که توسط صدا وسیما از مردم در این خصوص انجام می گردد ، ملاحظه می کنیم که مردم از دولت انتظار ارائه راهکار بوده و نمی توانند طرحی جامع برای حل مشکلات ارائه دهند . اینجاست که دولت و مجلس به عنوان وکیل مردم اجازه می یابند که اقدام به اجرای طرحهای اقتصادی برای ایجاد رفاه و آسایش کل مردم جامعه نمایند .
از سالیان گذسته موضوع خرید طلا بعنوان یک نوع سرمایه گذاری مد نظر مردم در ایران و جهان بوده است . خرید طلا برای حفظ ارزش پول که به واسطه تورم همواره با کاهش همراه بوده ، از اهمیت اقتصادی در نزد مردم برخوردار است . در گذشته مردم ایران بیشتر به خرید طلا به عنوان یک کالای زینتی می پرداختند و از خرید طلا بصورت شمش یا سکه زیاد استقبال نمی کردند . در صورتیکه در دنیا مردم از طلاهای زینتی با عیار کم استفاده می نمایند و بیشتر سرمایه داران برای خرید شمش اقدام می کنند . در چند سال گذشته با ضرب سکه های طلا در ایران موضوع خرید و فروش سکه در بازار نیز بعنوان راهکاری برای کسب درآمد در بین ایرانیان مرسوم شده که منجر به ایجاد بورس طلا در بورس کالا شده است . موضوع خرید و فروش طلا هم اکنون با وجود وضعیت قیمت ارز در کشور که با نوسانات زیادی همراه است بعنوان یک راه برای کسب در آمد مطرح گردیده ، که به دلیل در آمد بالای آن هر روز نیز به افرادی که به این کار می پردازند افزوده می گردد . به نظر من دولت نباید برای خرید و فروش طلا منعی قائل شود . زیرا قیمت طلا همواره از دو جنبه تحت تاثیر قرار می گیرد . یکی انس جهانی و دیگری قیمت ارز . انس جهانی متاثر از تغییرات در اقتصاد دنیا بوده و قیمت ارز هم در داخل با افزایش صادرات کاهش و با کاهش صادرات افزایش می یابد . در بررسی از تغییرات انس در جهان در می یابیم که قیمت طلا در پی بحران پیش آمده در جهان افزایش زیادی پیدا کرد ولی از دوسال پیش تاکنون تغییر زیادی نداشته است . بنابر این اگر فردی طلا را در خارج از کشور دو سال پیش خریده بود ، هم اکنون از سود زیادی برخوردار نمی گردید . پس چرا طلا مورد توجه مردم در خارج از کشور می باشد ؟ افزایش ها و کاهش هایی که حتی به صورت روزانه در قیمت طلا به وجود می آید ، باعث سود ها و زیان هایی برای خریداران و فروشندگان می گردد که علاقه آنان را به این نوع معاملات افزایش می دهد . بنابر این موضوع طلا از یک نوع سرمایه گذاری برای آینده خارج شده و خرید و فروش آن به عنوان در آمد مطرح گردیده است . این تغییر دیدگاه خود باعث افزایش اشتغال گردیده و درآمدهای آن برای مردم دارای اهمیت شده است . دولت با استفاده از راهکارهای قانونی می تواند از این نوع اشتغال حمایت کرده و باعث کاهش خطرات احتمالی آن برای مردم عادی گردد .
شهر تهران در چند سال اخیر با تحولات مثبتی همراه شده که باعث افزایش کیفیت شهر نشینی در ان گردیده است . سرمایه گذاریهای انجام شده تاکنون منجر به کاهش فاصله طبقاتی در شهر شده و این را از افزایش قیمت زمین در جنوب تهران می توان نتیجه گرفت . اقدامات شهرداری را می توان در بخش های مختلف شهری مشاهده کرد . ولی یک چیزی هنوز در مدیریت شهری مورد توجه زیاد قرار نگرفته است ! و آن چیزی نیست جز عدم اتصال شمال شهر به جنوب شهر ! یعنی جنوب شهر دارای خیابان ها و اتوبان های خوبی شده که تردد را بهتر کرده و شمال شهر هم با ساخت اتوبان ها در گذشته و حال از حجم ترافیکی قابل قبولی برخوردار شده است . پس مشکل ترافیک تهران کجاست ؟ هم اکنون که به تهران نگاه می کنیم اگر از جنوب شهر بخواهیم به شمال شهر برویم ، تنها باید از یک اتوبان که اسم آن نواب و بعد در ادامه چمران است ، عبور نماییم . این اتوبان که در سنوات قبل و توسط شهردار سابق ساخته شده ، را می توان تنها پل ارتباطی شمال و جنوب تهران دانست . در زمان شهردار فعلی که ادامه اتوبان های یادگار امام و امام خمینی ( ره ) و امام علی (ع) پیگیری گردید ، هنوز به مرحله کامل از بهره برداری نرسیده و همین موضوع به افزایش ترافیک در تهران انجامیده است . اگر شهرداری بیشتر به این موضوع توجه می نمود شاید با سرمایه گذاریهای بیشتر حتی می توانست در سنوات قبل به کامل نمودن این اتوبان ها اقدام کرده ، تا ارتباط شمال و جنوب به راحتی فراهم گردیده و هم اکنون با ترافیک کمتر و آلودگی هوای کمتری مواجه می شدیم . البته نباید از کارهای انجام گرفته نیز بگذریم . به نظر من اگر می خواهیم شهر تهران را درخور یک مرکز کشور اسلامی پیشرفته به جهانیان بنمایانیم ، تحول در ساخت اتوبان ها و معماری ساختمان ها از نکات عمده در این خصوص است .
بحث عدم اجرای قانون هدفمندی یارانه ها داره یک بار دیگه به بحث روز تبدیل میشه . از طرفی دولت به خاطر کم اثر شدن افزایش قیمتها در کاهش مصرف و محدودیتهای موجود دراجرای بودجه و کاهش اثرات تحریم به دنبال حذف یارانه های انرژی در مدت زمان باقیمانده از عمر دولت دهم است و از طرفی مجلس به دلیل افزایش تورم و عدم رعایت قانون هدفمندی یارانه ها و افزایش نرخ ارز که به دلیل تحریم به وجود آمده نظر به عدم اجرای آن دارد . البته اگر بخواهیم بگوییم نظر مجلس درست است ، نباید انتظاری به اجرای قانون حتی در دولتهای بعدی نیز داشته باشیم . دولتهای بعدی با مشکلات بیشتری نسبت به این دولت مواجه هستند که شاید اصلا به فکر شون هم اجرای این قانون نرسد . ولی اینکه دولت بخواهد در طول شش ماه باقیمانده نیز قانون را حداقل برای حاملهای انرژی اجرا کند نیز چندان صحیح به نظر نمی رسد . چون دولت مشخص نکرده با کدام نرخ ارز می خواهد حاملهای انرژی را قیمت گذاری کند ؟ به عنوان مثال اگر دولت نرخ ارز اتاق مبادلات ارزی را ملاک قرار دهد ، حداقل برای آزاد سازی نرخ حاملها ، می بایست نرخ آنها را به 1500 تومان افزایش دهد . ولی همین نرخ هم باعث کاهش قاچاق این محصولات نخواهد شد ! دلیل آنهم قیمت 3200 تومانی ارز در بازار آزاد است ، که با افزایش قیمت حاملها نیز به قیمت آن افزوده خواهد شد . ولی از این مهمتر آن است که دولت با افزایش قیمت حاملها و کاهش مصرف در داخل کشور ، به امید صادر کردن این محصولات و افزایش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی است . در حالیکه با وجود تحریم ، این درآمدها نیز تحقق نخواهد یافت . به نظر من برای اینکه این مشکل با توجه به تمام شرایط گفته شده ، به خوبی مدیریت گردد ، می بایست به دنبال اصلاح قانون هدفمندی یارانه ها بود . در قانون فوق از محل آزاد سازی قیمت ها باید 50 در صد به صورت مستقیم به مردم پرداخت گردد که همین موضوع باعث افزایش تورم و مصرف خواهد شد . حال اگر این مبلغ به صورت مستقیم پرداخت نگردیده و به ازای آن کوپن به مردم داده شود ، هم ازادسازی انجام شده و هم سفته بازی از بازار رخت خواهد بست و هم مردم با این کوپن ها فشار اقتصادی کمتری تحمل خواهند کرد . به هرحال با توجه به شرایط موجود عدم اجرای این قانون نیز منجر به بدتر شدن اوضاع خواهد شد .
یک ضرب المثل قدیمی میگه : یارو دست به سنگ می زد ، طلا می شد ! حالا این موضوع را میشه به تمام ایرانیان نسبت داد ! یعنی هر کسی توی ایران دست به هرکاری بزنه ، سود میکنه ! تحولات پیش آمده در بازارهای ایران باعث شده همه کالاها به یکدیگر نگاه کنند و قیمت خود را افزایش دهند . روزی ارز بالا رفت و روز بعد طلا ... بعد مسکن نگاهی به بقیه کرد ، خودشو کشید بالا و بعد اینها سهام رشد کرد . حالا اوضاع طوری داره پیش میره که یکی را باید پیدا کرد که جلوی رشد سهام رو بگیره . شاید شما بگید مگه رشد سهام بد است که باید جلوی آن را گرفت !؟ اصلا تمام هم و غم ما ورود نقدینگی به بازار سهام بوده . ولی رشد سهام بخاطر فقط بخاطر تقاضا نبوده و افزایش نرخ ارز و تورم منجر به ایجاد سود برای شرکتهای بورسی شده و حالا برای تداوم این سود دهی مجبور به افزایش نرخ ارز می باشیم تا این سود دهی ادامه داشته باشه و افزایش نرخ ارز نیز باعث افزایش تورم و ... و همچنان این دور باطل در حال تکرار است . به نظر من اگر سود دهی خوبه و ما را خوشحال می کنه ، اگه قیمت سایر کالاها نیز افزایش پیدا کرد نباید ناراحت بشیم و از دولت بخواهیم که تیمهای بازرسی را راه بیندازه تا جلوی گرانی را بگیره ! امیدوارم شما هم هر وقت دست به سنگ زدید ، تبدیل به طلا بشه .
دولت برای سال آخر خدمت خود طرحهایی را به عنوان طرحهای مهر ماندگار تصویب کرده که از نظر اهمیت شاید برای کشور خیلی مهم باشد . ولی با توجه به شرایط موجود که اکثر صنایع با کمبود نقدینگی مواجه شده اند ، لزوم اجرای این طرحها ، اگر نگوییم بخاطر مسائل سیاسی می خواهند اجرا شود ، با وضعیت اقتصادی کشور هم خوانی ندارد . این طرحها از محل فروش داراییهای دستگاههای اجرایی در حال اجراء بوده و با کمبود بودجه ارتباطی ندارد . ولی اگر همین نقدینگی را برای وام دهی به صنایعی که با کمبود نقدینگی مواجه هستند ، اختصاص می دادیم ، شاید باعث تحرک بیشتر این صنایع و افزایش تولید و کاهش تورم می گردید . اصولا نباید در زمانیکه با کمبود مواجه هستیم ، بدهی نیز اضافه کنیم ! از طرفی برای کاهش هزینه ها اقدام به حذف بودجه جاری و سرمایه ای کرده و از طرفی طرحهای جدیدی را به مرحله اجراء می گذاریم ! اگر هم دولت بعدی بر سر کار بیاید و با طرحهای بر زمین مانده مواجه گردد ، می گوییم درعوض طرحهای مهر ماندگار را اجراء کرده ایم !این نوع اجرای بودجه نشانده قانون مداری است یا .... ؟
سهام عدالت از زمانی که دولت نهم بر سر کار آمد برای افزایش سرعت در خصوصی سازی و سهام دار نمودن اکثریت جامعه به مرحله اجراء در آمد . روح کلی این سیاست به درستی تبیین شده و نمی توان از آن ایرادی گرفت . ولی سوالی برای من مطرح شده و آن این است که : قرار بر واگذاری یک میلیون تومان سهام شرکتهای سود ده برای هر نفر بوده که به نرخ روز واگذار شده است . طبق قانون نیز باید تا سال 1393 منتظر بود تا از محل سود سالانه این یک میلیون تومان تسویه گردد . از آنجا که این سهام از شرکتهای سود ده انتخاب شده ، لذا تاکنون اگر سالانه 20 در صد سود دهی داشته باشد می بایست در طول 5 سال اصل یک میلیون تسویه شده باشد و از سال ششم نیز اقدام به پرداخت سود به سهام داران نمایند . در حالیکه تاکنون که 6 سال از واگذاری این سهام گذشته و باید تا 2 ساله دیگه نیز صبر کرد تا اصل پول تسویه شود ! جالب اینجاست که این شرکتها تاکنون افزایش سرمایه نیز شاید داشته باشند و باید بیش از تعداد سهام اولیه به مردم تحویل داده شده و با توجه به افزایش قیمت سهام هم اکنون مبلغ اولیه خیلی بیشتر از آنیست که صحبت شده است . به نظر من اگر تکلیف سهام عدالت هر چه زودتر مشخص گردد ، یکی از آن اهداف خوب دولت به نتیجه رسیده و در کنار طرح مسکن مهر و هدفمند سازی یارانه ها در خاطر مردم خواهد ماند .
