نظرمن

پس از نام گذاری سال 1392 به عنوان سال : حماسه اقتصادی و حماسه سیاسی ، توسط رهبر معظم انقلاب ، نظرات مختلفی در خصوص چگونگی تحقق این شعار اعلام شده است . برای تحقق حماسه اقتصادی پیشنهاد گردیده که بودجه کشور بدون درآمدهای حاصل از نفت و براساس درآمدمالیاتی ارائه گردد . البته اجرای آن با توجه به میزان حجم پول درگردش کشور نسبت به تولید ناخالص داخلی زیاد قابلیت اجرا ندارد . اکثر جامعه ما دارای حقوق های پایین بوده و شاید بیشتر کارمندان از حقوق مکفی برای گذران زندگی برخوردار نیستند تا بخواهند مالیاتی نیز از این بابت به پردازند . بخش خصوصی نیز با ارائه اطلاعات غلط ، زیاد نمی تواند به این کار کمک کند . به نظر می رسد که تنها راه اجرای حماسه اقتصادی با توجه به افزایش قیمت ارز و تورم حاصل از آن که منجر به کاهش قدرت خرید حقوق بگیران شده ، افزایش حقوق حتی بیش از نرخ تورم 30 درصدی اعلام شده از طرف بانک مرکزی است . تا هم مصرف افزایش یافته و هم مالیات لازمه کسب گردد . شاید تصور گردد که افزایش حقوق باعث افزایش تورم شده و بر مشکلات بیافزاید ، در حالیکه با توجه به تورم موجود و مالیات دریافتی ، پول توزیع شده دوباره جذب شده و تعادل به اقتصاد برگشته و از تولید داخلی نیز با توجه به افزایش قیمت کالاهای وارداتی حمایت می گردد . به هر حال کشور در سال جدید نه باید الگوی توسعه صادرات را به تنهایی اجرا کند نه الگوی جایگزینی واردات . بلکه باید هر دو الگو را با هم اجرا کرد .

این کلمه استاندارد از آن کلمه های جالبی است که شاید بتوان در تمام شئون زندگی از آن استفاده کرد . البته ما معمولا زمانی که بخواهیم کالایی را با اطمینان از اینکه تمام مراحل ساخت آن و جنسی که در آن استفاده شده ، مورد تایید مراجع رسمی قرار گرفته ، آن را بکار می بریم . ولی به نظر من این کلمه را حتی می توان برای ارائه یک الگوی مصرف به خانواده ها نیز بکار برد . اینکه می گویم از خودم نیست ! بلکه بر اساس آمارهای رسمی ، در خانواده های مرفه جامعه ، از کل درآمدی که ماهیانه کسب می گردد ، کمتر از 30 در صد آن به پرداخت هزینه مسکن اختصاص یافته و مابقی آن صرف سایر هزینه ها و پس انداز می گردد . اگر خانواده ای نیز دارای مسکن می باشد ، درآمدی که در ماه کسب می نماید به اندازه خرج و مخارج جایگاه اجتماعی خود آن می بایست باشد . برای محاسبه درآمدی خود می توانید درآمد کسب شده در ماه خود را به اضافه اجاره مسکنی که درآن زندگی می کنید ، محاسبه نموده و آن وقت نسبت به وضعیت زندگی خود براین اساس بپردازید . به عنوان مثال شخصی دارای یک دستگاه منزل مسکونی می باشد که درصورت اجاره آن ماهیانه یک میلیون تومان درآمد کسب می نماید . این شخص برای اینکه بخواهد یک زندگی استاندارد داشته باشد ، می بایست درآمد ماهانه 2 میلیون تومان کسب نماید ، که در مجموع درآمد آن به ماهیانه 3 میلیون تومان بالغ خواهد شد . این موضوع بخصوص برای خانواده های متوسط و ضعیف جامعه از اهمیت بیشتری برخوردار است . ما در خانواده های متوسط به پایین ، براساس آمارهای رسمی ، تا 50 درصد درآمد ماهیانه را به اجاره یا خرید مسکن اختصاص می دهیم که باعث کاهش قدرت خرید و پس انداز آنها می گردد . پیشنهاد من به شما این است که در سال 1392 زندگی خود را استاندارد نموده تا از مشکلات افزایش تورم ، بیشتر در امان بمانید .

با نام گذاری سال 1392 به نام حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی توسط رهبر معظم انقلاب ، اقداماتی که می تواند به اجرای این شعار در عمل منجر شود ، در محافل مختلف در حال ارائه می باشد . به نظر من اولویت در این شعار با حماسه سیاسی است . دلیل آن را هم این می دانم که اگر دولت قوی در ایران بر سر کار نیاید که مورد تایید اکثر مردم و احزاب قرار بگیرد ، فاصله دولت با مردم افزایش یافته و این عدم اعتماد باعث عدم همراهی مردم با برنامه های دولت شده و در عمل حماسه اقتصادی نیز قابلیت اجرا نخواهد داشت . البته پیدا شدن شخصی که بتواند تمام نگاه ها را به خود جلب کند نیز سخت است ، به خصوص با شرایطی که رهبر عزیز اعلام نمودند : تمام خوبیهای روسای جمهور قبلی را داشته و بدی های آنها رانداشته باشد . به نظر می رسد کاندیدا های فعلی نیز باید با توجه به این موضوع در اعلام کاندیداتوری خود بیشتر تعمق نمایند . در هر حال اگر مردم بتوانند دولتی مردمی را بر سر کار بی اورند ، می توان به بهبود اقتصادی نیز امید داشت و در غیر این صورت معلوم نیست که چه پیش خواهد آمد ؟!

چند وقت پیش یکی از دوستان همکار را در اداره ملاقات نمودم . بعد از پرس و جوی حال و احوال ، از من پرسید : یادته برایم تعریف می کردی که باید مواظب بود تا چرخهای توسعه از روی مان رد نشود ؟ گفتم : بله ... حالا چی شده ، مگه از روت رد شده ؟ گفت : نه ... من از اون موقع خیلی حواسمو جمع کردم ... امسال که شرایط خیلی خراب شد ، یاد حرف تو افتادم . گفتم : اون حرف مال قدیم بود ، الان اوضاع یه طور دیگه است . با تعجب گفت : چطور مگه !؟ اوضاع که خیلی تعریف نداره . گفتم : اون موقع بحث پیشرفت اقتصادی کشور مطرح بود ، که لازمه آن افزایش حجم نقدینگی و به دنبال آن افزایش تورم بود . یعنی برای افزایش رشد اقتصادی لازم به این کار بود . برای همین هم گفتم ، مواظب چرخهای توسعه باش تا از روت رد نشه . ولی اوضاع کنونی ربطی به افزایش رشد اقتصادی نداره و حتی می بینی که رشد منفی هم داریم ؟  گفت : خوب یعنی این تورم هیچ سودی هم برامون نداره ؟ گفتم : البته ما دنبال اصلاح امور و افزایش بهره وری بودیم و نمی خواستیم این تورم گریبانمون و بگیره ، ولی اوضاع طور دیگری رقم خورد . گفت : خوب میگی حالا چی پیش می آد ؟ گفتم : الان اوضاع دیگه مثل قبل نیست و بهبود شرایط اقتصادی به خیلی چیزهای دیگه ارتباط پیدا کرده . گفت : خوب ما چیکار کنیم که زیر این چرخهای تورم نریم ؟ گفتم : به نظرم تنها راهکار اش اینه که ما سوار بر چرخهای تورم بشیم ! یعنی هر طور که می خواد بچرخه بزار بچرخه ، ما روی اون هستیم و با افزایش آن ما هم قدرت مالی مون را افزایش می دهیم ! گفت : یعنی میگی اگرقیمت خودرو افزایش پیدا کرده ، ما با گرفتن وام بلند مدت قدرت خریدمون رو باید افزایش دهیم و خرید کنیم ؟ گفتم : درسته ! اگر ما منتظر این بمانیم که قیمتها کاهش پیدا کنه ، نه تنها رفاه حال حاضرمون را از دست داده ایم ، بلکه افزایش قیمتها هیچ وقت تمامی نداره و در آینده به عقب رفته ایم ! برای همینه که میگم ، باید مواظب چرخهای تورم بود تا از روی مان رد نشه .

معمولا همه انسان ها از پیش بینی کردن آینده توسط بعضی افراد که به این امور آشنایی دارند ، استقبال می نمایند . شاید به همین خاطر است که شخصی مثل نوستراداموس با پیش بینی هایی که کرده و اغلب آنها هم غلط از آب درآمده ، هنوز مورد توجه مردم دنیا قرار می گیرد . اینکه بخواهیم برای چند سال آینده پیش بینی دقیقی انجام دهیم ، مثل نوشتن یک برنامه 5 ساله یا چشم انداز بیست ساله می باشد ، که معمولا با تغییرات زیادی در طول زمان مواجه شده و با کاستی یا فزونی به پایان می رسد . به خاطر همین من تصمیم گرفته ام پیش بینی خودم را برای یک سال آینده انجام دهم . از بعد سیاسی کشور با یک انتخابات مهم برای ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی روبرو خواهد بود ، که به نظر من به صورت آرام و با مشارکت متوسط مردم همراه خواهد شد . اینکه چه کسی و از چه طیفی کرسی ریاست جمهوری را تصاحب می نماید ، به افزایش یا کاهش قیمتها در بازار منجر شده ، ولی در مجموع اتفاق عمده ای در سیاست خارجی ما اتفاق نیافتاده و با توجه به بودجه ارائه شده به مجلس ، ناگزیر از افزایش تورم خواهیم بود . ولی نوع این تورم بیشتر از سال 1391 مردم را اذیت خواهد کرد و دلیل آن افزایش قیمت خورد و خوراک مردم است . حالا بماند که قیمت سایر کالاها نیز افزایش می یابد . در سال بعد از تفریحات مردم کاسته شده و بیشتر مردم در خود فرو می روند . کاهش ازدواج جوانان و افزایش بیکاری نیز از چیز هایی است که می توان پیش بینی کرد . شاید به نظر سالی سخت تر از سال 1391 در پیش رو داریم ! ولی این رانیز نباید فراموش کرد که چون سال ، سال مار است ، نسبت به سال نهنگ که امسال بود آرامش بیشتری نیز باخود به همراه داشته و بیشتر مردم به پس انداز کردن و سرمایه گذاری برای جبران کمبود درآمد ، روی خواهند آورد . البته تمهیداتی نیز توسط دولت برای آرامش بیشتر بازارها پیش بینی شده که نتیجه بخش خواهد بود . به دلیل رکود شدید در بازار و عدم استقبال مردم از خرید کالاها و خدمات ، اگر صادرات افزایش نیابد ، بیشتر کارخانه ها به تعطیلی کشیده خواهند شد . ولی در هر حال باتوجه به عبور اقتصاد از پیچ تاریخی در سال 91 و هوشیاری و آگاهی مردم و مسئولان نسبت به وقایعی که اتفاق خواهند افتاد ، سال 92 را بهتر از سال 91 می توان به پایان رساند . البته امیدوارم شما ، من را با نوستراداموس یکسان ندیده و پیش بینی هایم مثل او غلط از آب دربیاید .

انتخابات ریاست جمهوری که در خرداد ماه سال 1392 برگزار خواهد شد ، از چنان اهمیتی برخوردار است که خیلی ها را از هم اکنون به اظهار نظر در خصوص چگونگی شرایط برگزاری انتخابات و افراد واجد صلاحیت برای این انتخابات وادار نموده است . اینکه شرایط برگزاری انتخابات با نوع تفکر بعضی از گروه های سیاسی هم خوانی ندارد ، چیزی است که از سال 1388 به بعد بیشتر به آن پرداخته شده ولی تاکنون حرفی از شرایط مطلوب گفته نشده است . یعنی آنهایی که فکر می کنند انتخابات با آزادی برگزار نمی شود ، راهکاری هم برای بهتر برگزار شدن آن ارائه نمی دهند . بنابر این ، این بحث را باید یک بحث انحرافی دانست که موضوع اصلی را در پشت خود پنهان نموده است . موضوع جالب ، احساس مسئولیت و تکلیف نمودن برای کاندید شدن است که از آنجا که بعضی از کارشناسان اقتصادی و سیاسی ، ریاست جمهوری 4 سال آینده را بسیار مشکل دانسته و مدیریت اوضاع را بسیار سخت توصیف می نمایند . با این حال بعضی افراد به گونه ای رفتار می کنند که شان ریاست جمهوری را تا سطح یک مدیر یا وزیر پایین می آورند . این موضوع باعث شده که احساس می کنند می توانند بر مشکلات غلبه نمایند .  ولی با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی موجود ، چگونه می توان امید به این داشت که این افراد با ادامه همان راههای گذشته ،بتوانند بر مشکلات غلبه نمایند . یعنی برای مذاکره با گروه 1+5 راه حل خاصی دارند ؟ یا برای برگزاری مراحل بعدی هدفمندی یارانه ها راه حل ضد تورمی دارند ؟ برای کاهش حجم نقدینگی و یا جمع آوری آن اقدام به افزایش نرخ بهره بانکی می کنند ؟ حقوق کارمندان و کارگران را چقدر بالا خواهند برد ؟ و سوالات بسیار دیگر ... در انتخابات قبلی یکی از کاندیداها در برابر این پرسش یک خبرنگار که : حقوق ها را افزایش می دهید یا کاهش ؟ پاسخ داد : کاهش می دهیم . و آن خبرنگار با تعجب پرسید : مدیران هم اکنون نیز با این ارقام حاضر به کار کردن نیستند ، چگونه شما می خواهید حقوق آنها را کاهش هم بدهید ؟ و آن کاندیدا پاسخ داد : در زمان جنگ حتی بعضی از وزرا حقوق نیز نمی خواستند دریافت کنند ! و ما به اینجور افراد نیازمندیم . ولی هم اکنون شرایط به گونه ای دیگراست و مردم با توجه به عملکرد ضعیف دولت فعلی ، رابطه زیاد خوبی با دولت نداشته و امیدوار به روی کار آمدن دولتی هستند که بتواند در عمل ، شعارهای خود را تحقق بخشد .

در طول چند سال گذشته بیمه به طور روز افزونی در کشور ما رشد پیدا کرده و کمتر کسی را می توان یافت که خود را به یک نوع از انواع بیمه ها ، بیمه ننموده باشند . در اینجا از فواید و یا معایب بیمه نمی خواهم صحبت کنم . بیمه به نوعی ، یک اطمینان خاطر به انسان می دهد . به خصوص بیمه های خودرو و بیماری نسبت به بیمه های دیگر به دلیل اینکه شاید برای هر کسی در طول چند سال ، شاید مورد استفاده قرار گیرد ، بیشتر مورد اقبال مردم قرار گرفته است . ولی یکی از بیمه هایی که چندان مورد توجه مردم تاکنون نبوده ، بیمه عمر و پس انداز است . دلیل اصلی عدم استقبال مردم در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر در خصوص بیمه های عمر و پس انداز چیست ؟ همین چند وقت پیش بود که برای بیمه خودرو به یکی از بیمه گران مراجعه کرده بودم و این بیمه گر مرا تشویق به خرید بیمه عمر و پس انداز می نمود . با بررسی شرایط این بیمه نامه ، ابتدا به این موضوع علاقه مند شدم . ولی بعد از بررسی بیشتر ، متوجه شدم این بیمه نامه در کشور ما جواب نمی دهد ! دلیل اصلی آن هم وجود نرخهای تورم بسیار بالا و عدم امنیت برای برنامه ریزی چند ساله می باشد . یعنی اینکه شما مسکن و زمین و طلا می خرید بخاطر وجود امنیت بالای آن ، ولی سهام و خودرو نمی خرید بخاطر کم بودن امنیت اقتصادی آن . به همین سادگی ! حالا شرکتهای بیمه گر چگونه شرایطی را باید پیشنهاد بدهند تا شما نسبت به خرید بیمه نامه عمر و پس انداز راغب شوید ؟ به نظر من شرکتهای بیمه گر می بایست شما را نه بصورت اقساطی ، بلکه با دریافت مبلغی در ابتدای عقد قرارداد و برای مدت نامحدود بیمه نمایند . برای کاهش اثرات تورم نیز می توان به جای پول نقد پیشنهاد یک دستگاه آپارتمان با مشخصات از پیش تعیین شده ، داده شود . به عنوان مثال شما در قبال پرداخت مبلغ یک میلیون تومان در ابتدای قرارداد خود را برای 25 سال بعد بیمه نموده و در انتها به جای دریافت وجه ، یک دستگاه آپارتمان حدود 40 متری تحویل می گیرید . در صورت فوت بیمه شده ، آپارتمان در زمان مقرر به ورثه تحویل داده خواهد شد . در صورتیکه ورثه نخواهند تا پایان قرارداد منتظر بمانند ، مبلغ اصل سپرده به همراه سود بلند مدت بانکها محاسبه و پرداخت خواهد شد . البته این شرایط را می توان با مشخصات دیگری نیز ارائه نمود . به هر حال مردم از بیمه عمر و پس انداز بدشان نخواهد آمد ، اگر شرکتهای بیمه شرایط خاص کشور را نیز در این خصوص مورد توجه قرار دهند .

در چند وقت اخیر به دلیل افزایش قیمت پسته در بازار ، نهضتی به وجود آمده که مردم را به نخریدن کالای گران تشویق می نماید . البته گران فروشی از آن دست مسائلی است که دولت همواره در حال مبارزه با آن است و در سالیان قبل هم این موضوع در کشور وجود داشته و با تدابیر بعمل آمده ، با گران فروشان و محتکران مقابله شده است . ولی چرا الان دولت به مبارزه با گرانی پسته نپرداخته تا مردم خود اقدام به تحریم آن ننمایند ، سوال اصلی است ؟ معمولا دولت برای مبارزه با گرانی یک کالا که شاید ناشی از کاهش تولید آن باشد ، اقدام به واردات آن کالا می نماید . ولی امسال دلیل گرانی از کمبود کالا ناشی نشده ! بلکه گرانی به دلیل افزایش نرخ ارز و مقایسه قیمت آن در بازار جهانی می باشد . آیا این کار تولید کنندگان درست است یا غلط را باید افراد کارشناس پاسخ دهند . عدم اقدام دولت در ورود به بازار برای کنترل نرخ هر کالایی نیز ، از بعد اقتصادی زیاد توصیه نمی گردد . دولت نیز توان کاهش نرخ ارز را در کوتاه مدت ندارد . خوب یه این ترتیب با کاهش قدرت خرید مردم ، راهی جز نخریدن ، باقی نمی ماند . ولی آیا مردم می توانند برای همه کالاهایی که گران شده اند ، این تصمیم را بگیرند ؟ یعنی : خانه نخرند و مستاجر بمانند ، خودرو نخرند و اتوبوس سوار شوند ، پسته نخرند و تخمه بشکنند ، موز نخرند و پرتقال مصرف کنند ، کت و شلوار نخرند و کاپشن بپوشند ، عیدی ندهند و عیدی نگیرند ، اصلا در ایام عید خانه نمانند و به مسافرت ( آنهم از نوع کنار خیابانی آن ) بروند و ...  پس بهتر این است بجای اینکارها دولت تصمیمات درست اقتصادی گرفته و مردم را بیش از این به زحمت نیاندازد . البته امسال نیز گذشت و بالاخره عید شد ! باید امیدوار به سال بعد و رئیس جمهور بعد باشیم .

دور جدید مذاکرات هسته ای در شهر آلماتی قزاقستان برگزار شد و دو طرف مذاکره از نتیجه آن اظهار رضایت کردند . با توجه به پیشنهاد های ایران و پاسخ های گروه 1+5 اینطور نتیجه گرفته شده که طرف غربی از نظرات قبلی خود کوتاه آمده و زمانی حدودا یک ماهه لازم است تا کارشناسان به بررسی پاسخهای ارائه شده بپردازند . سوالی که به ذهن خطور می کند این است چطور هر دو طرف از این مذاکرات احساس رضایت کرده اند ؟! ایران پاسخ ها را در جهت پیشنهاد های خود دانسته است . ولی کشورهای غربی بدون اظهار نظر در رابطه با افشای پاسخ های خود به این نتیجه رسیده اند که مذاکرات مثبتی بوده است . به هر حال به نظر می رسد مذاکرات همچنان باید ادامه داشته باشد و طرفین نمی خواهند نتایج آن را عمومی کنند . و می توان نتیجه گرفت اظهار نظر مثبت کردن ، بخشی از توافق اخیر است . از صحبتها اینگونه برداشت می گردد که طرف ایرانی ، پاسخهای داده شده را خوب دانسته و طرف غربی هم پیش خود گفته ، پس ایران حاضر به پذیرش خواسته های ما می باشد . حالا توپ در زمین ایران قرار گرفته و ایران باید پاسخها را طوری تغییر دهد که دو طرف را راضی نگه دارد ، که شاید کمی سخت باشد . به نظر من هم اکنون زود است که بخواهیم پیشرفت در مذاکره را اعلام نماییم . البته نتیجه گیری قطعی را زمانی می توان گرفت که پاسخهای گروه 1+5 را بدانیم .

بالاخره پس از تاخیر غیر قانونی دولت درارسال به موقع بودجه سال 1392 ، امروز دولت لایحه را تقدیم مجلس نمود . ولی چه بودجه ای ! رشد 22 در صدی رقم کل بودجه و رشد حدود 50 درصدی بودجه شرکتهای دولتی و کسری بودجه آنچنانی و درآمد نفتی 31 میلیارد دلاری و تازه ... اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها ! این همه تلاش کارشناسان دولت را چگونه جبران کنیم ؟ قرار براین بود که میزان وابستگی به نفت کم شود ، که شده ! ولی به جای آن دیگه مازاد فروشی برای واریز به صندوق توسعه ملی باقی نمانده ! تازه اگر همین مقدار هم تحقق پیدا کند ، اقبال بلندی شامل حال مملکت شده است . در بودجه سال آینده ، تمام امید ما برای رشد اقتصادی به همت شرکتهای دولتی و سرمایه گذاری آنها وابسته است . حالا شرکتهای دولتی حداقل بایستی درآمدهای خود را 50 درصد افزایش دهند ، تا بتوانند سرمایه گذاریهای خود را افزایش دهند ، که همین موضوع باعث افزایش قیمتها و تورم خواهد شد . حالا اضافه کنید به آن اجرای فاز بعدی هدفمندی یارانه ها را ! شاید دولت بگوید : ما به حرف کارشناسان گوش دادیم و بودجه را انقباضی نبستیم . ولی اگر کارشناسان می گویند بودجه را انقباضی ننویسید ، منظورشان این نیست که بودجه غیر قابل اجرا و تورم زا نوشته شود و باعث کاهش رشد اقتصادی نیز گردد . بنابر این دیگه امیدی به این دولت نیست و از مجلس انتظار داریم اصلاحات اساسی را برای تدوین بودجه با توجه به شرایط آینده ، بعمل آورد .